راه بهبود اوضاع بورس رشد اقتصادی واقعی است
در سنین کم، هنگام بازی با همسالان در کوچه به زمین خوردم و دردم گرفت، یکی از بچه محلها با کلامی آهنگین خواند: بازی اشکنک داره سر شکستنک داره.
آن روز مفهوم دقیق این جمله را متوجه نشدم اما دانستم هنگام بازی، اگر از زمین خوردن و خراش و درد و سوزش، ناله کنم جایی برای بازی نخواهم داشت و بعدتر فهمیدم راه پرهیز از اشکنک، کسب مهارت است و البته بعدترها دیدم که عدهای نه فقط مهارت حفظ خود، بلکه مهارت به اشکنک دادن دیگران (بخوانید رانت از انواع و اقسام آن) را نیز دارند.
اشکنک یا اشکلک اشاره دارد که بازی و هیجان، خالی از صدمه نیست. البته در بازی عاقلانه و به دور از هیجانات افراطی، قطعا آسیب جدی به کسی وارد نمیشود؛ یعنی انسان در هر حرفهای که پا میگذارد باید به شرایط آنجا و موضوعاتی که او را تهدید میکند آگاه باشد و به ضرر و سود آن پی ببرد. آنگلوساکسونها نیز میگویند (When you play you must pay): وقتی بازی میکنی باید بهایش را هم بپردازی. ماه پایانی سال ۹۸، فردی نه چندان آشنا از من درباره بورس پرسید و صادقانه آنچه میدانستم گفتم و هشدار دادم مراقب قواعد این بازی باشید. آن عزیز ناآشنا، شروع کرد به بد و بیراه که هرچه میکشیم از همین امثال شماست که چند کتاب اقتصاد خواندهاید و هیچ از بازار نمیدانید و اصلا چند میلیارد را یکجا دیدهاید؟ برای جلوگیری از ادامه بحث، در یک جمله گفتم امیدوارم متضرر نشوید و من اشتباه اقتصاد خوانده باشم؛ و القصه سقوط بورس.
روزهای اخیر مطلبی عجیب دیدم که دو نمودار شاخص بورس و تورم نقطه به نقطه را کنار هم گذاشته که همجهت با هم هستند و باز همین ربط شبههناک سراسر ایراد را دستمایه سخره ۲۵ نفر نویسنده نامه در باره اوضاع بورس، کردهاند.
الف) ابتدا در باره نمودار گولزنک شما (معنای گول زنک را در ادبیات تربیت فرزند جستجو کنید):
۱- نرخ تورم از جنس درصد است و شاخص بورس از جنس سطح و اساسا قابل مقايسه نيستند.
۲- تورم نقطه به نقطه بدون دربرگیری حقایق نرخ تورم پیوسته سالانه و در بسیاری موارد فاقد ارزش پژوهش؛ که بیانگر یک فریم یا عکس از یک فیلم پیوسته یکساله است.
۳-متغیرهای پولی دارای ریشه واحد در سطح هستند و این نمودار شهودی بیانگر رابطه همبستگی یا علّی بین دو متغیر نیست.
۴-متغیرهای پولی با وقفه بر اقتصاد تاثیرگذارند.
۵-متغیر شاخص کل از پدیده گام تصادفی پیروی میکند و برای درک روابط علی باید از شیوههای تغییرپذیری استفاده کنید که در کتب اقتصادسنجی قابل آموزش است.
۶-قواعد بازی جمع صفر را مجدد مطالعه فرمایید.
۷-رشد سهام یا ناشی از رشد حقیقی فعلی یا انتظاری آینده و یا متاثر از تورم فعلی داراییها یا تورم انتظاری است.
۸-حضراتی که خیال میکردید با رفتن مردم به بورس، تورم كنترل مىشود. رفتار تودهوار در بورس، موقتا فشار را بر قيمت كالاها كم مىكند و طى تعديل مجدد سبد دارایی، ابتدا ساير دارايىها و بعد قيمت كالاها را با شدتى بيشتر به پيش مىراند.
۹-تحلیل فشار بر نرخ ارز و ارتباط آن با خروج سرمايه و تعديل قيمت سهام نیز احتمالا از حوزه محاسباتی شما خارج باشد.
ب) درباره برخی طراحان و تحلیلگران چنین نمودارها:
من نیز برخی دیدگاههای تعدادی از نویسندگان آن نامه را نپذیرفتهام و حتی تعداد زیادی از این عزیزان اتفاقا متخصص در حوزه مدیریت مالی هستند و نه اقتصاددان، اما عزیزان برقرار دل، راه مباحثه علمی، به سخره گرفتن نیست و اگر یارای علمیتان هست با ایشان وارد گفتگوی علمی شوید و زردنویسی در شبکههای مجازی که چندان هنر نیست. اگر پهلوانید و نه میداندار کوچههای خلوت، به میدان مباحثه علمی با ایشان بروید. اشکنک را به جان خریدهاید؛ سرشکستنش را هوار نزنید که نشان دهید بیمایه وارد بازی شدهاید.
اگر منظورتان برای تخفیف آلام زیاندیدگان بورس، حمایت اقتصاد کلان از بازار سرمایه است، بدانید و آگاه باشید تنها در حال افزایش ریسکهای اقتصاد کلان هستید؛ کاهش نرخ سود بانکی و فشلتر کردن شبکه بانکی، نتیجهای جز تحمیل تورم سنگینتر به کل جامعه ندارد.
از بیمه سرمایه در این بازار میگوئید؟ بدانید و آگاه باشید اینجا بانک نیست. اگر کسی از قواعد بازی تخلف کرده او را تمشیتش کنید و از جیب اقتصاد کلان یعنی همه جامعه خرج نکنید. یادتان رفته غائله موسسات مالی و اعتباری را که با افتخار از جیب کل جامعه به قیمت افزایش پایه پولی و تحمیل تورم سنگین به کل جامعه، جبران کردید.
ج) سخنی با دلسوزان واقعی اقتصاد:
راه بهبود اوضاع بورس و اقتصاد کلان همانا رشد اقتصادی واقعی و ایجاد سود حقیقی است. به خوبی میدانید هموار کردن رشد اقتصادی، در گرو چه راهکارهایی است.
اردیبهشت 1400 | شماره 78 افق اقتصاد