ضرورت انتخاب وزیر ورزش مسئله‌شناس برای وزارت آزمون و خطا!
افق اقتصاد- این روزها صحبت از اعلام اسامی وزرای دولت جدید به مجلس و نحوه تایید یا عدم تایید وزرا توسط قوه مقننه است. در این ميان یکی از وزارتخانه‌هایی که همواره بر سر آن بحث‌های زیادی وجود داشته، وزارت ورزش و جوانان است که اهالی ورزش بر تکیه‌زدن یکی از اهالی ورزش بر آن وزارت اصرار دارند که گویا این اتفاق در این دولت در حال وقوع است. در این خصوص با مجید خاتونی جامعه‌شناس ورزش و از مدیران جوان ورزش کشور به گفتگو پرداختیم تا از چند زاویه به این مسئله بپردازیم.
تصدی‌گری وزارت ورزش موجب فربه‌شدن و ناکارآمدی این وزارتخانه شده است. این نقیصه عملا ورزش حرفه‌ای در کشور را محبوس و بلاتکلیف ساخته که زیان‌های عمده‌ای بر اقتصاد و صنعت ورزش، فرهنگ و سلامت جامعه وارد می‌سازد.
وزارت آزمون و خطا!
وزارت نوپای ورزش و جوانان طی سال‌های اخیر در مرحله آزمون و خطا بوده است. در فرآیند آزمون و خطاها با ورود افرادی غیرمرتبط و اغلب سیاسی در پست وزیر ورزش همواره انتقادات زیادی انجام شده است. محور اصلی این انتقادات به عدم توجه به حوزه کاملا تخصصی ورزش و در کنار آن مولفه مهم جوانان برمی‌گردد. فقدان آگاهی از این دو مولفه مهم اجتماعی و عدم شناخت ورزش و کارکردهای آن و همچنین مسائل جوانان، ورود اشخاص ناآشنا و به اصطلاح نااهل را آسیب‌زا و مخرب می‌دانم که نمونه‌های قابل ذکر را می‌توان نام برد. حتی در یک مورد حضور یک معلم دانشگاه در حوزه ورزش نیز کارآمد نبود. این انتخاب‌ها در مجموع تجربه و درس‌هایی را برای جامعه و ورزش ما به همراه داشته است. یکی از مهم‌ترین آنها تعیین شاخص‌های جامع و مانع است که بر اساس آن شایسته‌ترین افراد معرفی و انتخاب شوند.
وزیر آینده ورزش و جوانان چه چالش‌هایی پیش رو دارد؟
عدم توسعه و تکمیل زیرساخت‌ها، اماکن و تجهیزات در سال‌های پیشین و همچنین شرایط نامناسب اقتصادی کشور از جمله چالش‌های اصلی پیش روی وزیر آینده ورزش کشور خواهد بود. متاسفانه قشر جوانان که یکی از مولفه های مهم اجتماعی است ذيل موضوعات و حواشی متکثر ورزش مغفول و مسکوت باقی مانده و اساسا حوزه تخصصی که باید به مسائل و مشکلات این قشر رها شده بپردازد منفعل و خنثی مانده است.
از طرف دیگر ورزش به دلیل کارکردهای چند وجهی خود نیازمند توجه و رویکرد تخصصی به تمام بخش‌های خود است و عدم برقراری توازن میان تمام ارکان آن چالش‌برانگیز و مشکل‌ساز شده است. از جمله این موارد عدم توجه و فقدان برنامه‌های کارآمد در حوزه فرهنگی ورزش است که خلأ آن خسران به بار آورده و به شدت احساس می‌شود. در کل برای حل این مسائل و مشکلات داشتن برنامه کارآمد یک نیاز ضروری است.
وزیر آینده ورزش و جوانان در این مقطع زمانی خاص باید يک مسئله‌شناس ورزشی باشد. بدین معنا که هم در محیط آکادمیک ورزش را به شکل علمی شناخته و از فلسفه و کارکردهای آن آگاه بوده و هم با حضور میدانی و کار اجرایی با واقعیت‌ها و رویه‌های موجود ورزش آشنا باشد. نزدیک‌کردن دو سپهر علم و ورزش توسط یک وزیر مسئله‌شناس کلید عبور از بسیاری از مسائل و مشکلات موجود ورزش کشور است.
وزیر مسئله‌شناس
با ذکر این موارد وزیر آینده ورزش و جوانان در این مقطع زمانی خاص باید يک مسئله‌شناس ورزشی باشد. بدین معنا که هم در محیط آکادمیک ورزش را به شکل علمی شناخته و از فلسفه و کارکردهای آن آگاه بوده و هم با حضور میدانی و کار اجرایی با واقعیت‌ها و رویه‌های موجود ورزش آشنا باشد. نزدیک کردن دو سپهر علم و ورزش توسط یک وزیر مسئله‌شناس کلید عبور از بسیاری از مسائل و مشکلات موجود ورزش کشور است. این مهم با تفکر شبکه‌ای و مشارکت نهادی به موفقیت نزدیک خواهد شد. در صورتی که با فردگرایی و جابجایی یک وزیر و چند معاون اساسا تحول و اصلاحات امکان‌پذیر نیست. یک وزیر با رویکرد مسئله‌شناسی با تشکیل کارگروه‌های تخصصی به تولید فکر، مشاوره و متخصصان حوزه‌های مختلف نیاز دارد و با همکاری خبرگان حوزه مسائل جوانان می‌تواند پیشرفت ورزش کشور را تضمین کند. اصلی که اغلب وزرای پیشین نسبت به آن بی‌توجه بوده و کانون اصلی ضعف عملکردی مدیریت آنها به شمار می‌آمده است.
وزارت ورزش چگونه می‌تواند در مسیر رشد و توسعه قرار گیرد؟
برنامه‌محوری مبتنی بر رویکرد جامعه‌شناختی کلید تحرک وزارت منفعل و بی‌تحرک ورزش و جوانان است. برنامه و نقشه راه با توجه به واقعیت‌های موجود و اسناد بالادستی، وزارت ورزش را در مسیر رشد و پیشرفت قرار می‌دهد. به عنوان مثال آمار نگران‌کننده بیماری‌های غیرواگیر در سطح کشور آن هم در اثر کم‌تحرکی و عدم فعالیت بدنی بسیار شایع است که راه‌حل‌های چنین مسائل مهم اجتماعی باید در برنامه‌ها گنجانده شوند. با شناخت جامع از علل و ریشه‌های پدیدآورنده مسائل موجود می‌توان در تدوین برنامه‌های راهبردی و موفقیت آنها موفقیت را جستجو کرد.
فعالیت جزیره‌ای و ناکارآمدی
از آنجا که نظام ورزش کشور در اثر فعالیت جزیره‌ای و پراکندگی دچار ضعف و ناکارآمدی است، وزارت ورزش در جایگاه کانون هم‌گرایی و مرکز فرماندهی می‌تواند از ناکارآمدی برنامه‌ها و هدررفت سرمایه‌ها و نیز فرصت‌سوزی‌ها جلوگیری کند.
وزارت ورزش با هم‌گرایی و انسجام‌بخشی باید فرمانده ورزش کشور باشد تا کارکردهای سلامت محور، آموزشی و فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، قهرمانی و حرفه‌ای را هدایت و عملیاتی سازد. وحدت فرماندهی وزارت ورزش با کاربست رویکرد شبکه‌ای می‌تواند از توانایی‌ها و ظرفیت‌های تمام سازمان‌ها و نهادهای همگن به شکل مطلوب بهره گیرد و همچون قطب‌نما، نهادهای ذیربط را هم‌سو و هم‌راستا با اهداف خود در یک مدار قرار دهد. در این راه از سازمان‌های مردم نهاد که سال‌هاست جامعه نمی‌تواند از پتانسیل اثرگذار آنان به حد مطلوب بهره گیرد نباید غافل بماند و می‌بایست از ظرفیت‌های آنها استفاده بهینه کند. در این راه ترویج فرهنگ سمنی، تقویت و حمایت از سمن‌های حوزه ورزش و جوانان علاوه بر تولید سرمایه اجتماعی به تقویت دستگاه ورزش می‌انجامد.
به نظر در عمل تصدی‌گری ورزشی و حواشی آن به ناکارآمدی وزارت ورزش دامن زده است…
دقیقا. تصدی‌گری وزارت ورزش موجب فربه‌شدن و ناکارآمدی این وزارتخانه شده است. این نقیصه عملا ورزش حرفه‌ای در کشور را محبوس و بلاتکلیف ساخته که زیان‌های عمده‌ای بر اقتصاد و صنعت ورزش، فرهنگ و سلامت جامعه وارد می‌سازد. یکی از مهم‌ترین وظایفی که وزارت ورزش باید در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد کاهش تصدی‌گری است. این مهم در سایه برون سپاری اموری چون مدیریت باشگاه های ورزشی با تسهیل گری و حمایت همه جانبه و همچنین ایجاد فضای امن و قابل اعتماد برای ورود بخش خصوصی و مانع‌زدایی از ورزش حرفه‌ای صورت می‌پذیرد.
جامعه ورزش از وزیر آینده چه انتظاراتی دارد؟
تقویت دیپلماسی ورزشی، شفافیت و مقابله با فساد، خوداتکایی اقتصادی و اصلاح اساسنامه‌های فدراسیون‌ها، رضایتمندی ذی‌نفعان ورزش و جلوگیری از مهاجرت نخبگان ورزشی، کاربست شایسته‌سالاری، حمایت کافی از ورزش بانوان، بسترسازی صنعت ورزش از دیگر موضوعات مهمی است که جامعه ورزش از وزیر آینده انتظار دارد. در کل با توجه به شرایط کنونی کشور و نیز تحولات دنیای ورزش، وزارت ورزش و جوانان نیازمند نواندیشی و نوگرایی است و استفاده از شیوه‌های گذشته و حضور افراد تکراری و فاقد رویکردی آینده‌نگر، موجب واپس‌گرایی و انباشت مشکلات می‌گردد. جامعه کنونی با توجه به شرایط خاص خود نیازمند مدیریتی متناسب با نیازهای آن است. بدیهی است تدوین برنامه راهبردی و کارآمد توسط وزیر آینده ورزش و جوانان و متناسب با آن استفاده صحیح از نیروهای انسانی متخصص و خلاق به عنوان مهم‌ترین سرمایه‌های این سازمان می‌تواند حلال مشکلات متعدد کنونی باشد.
هفته چهارم امرداد | شماره 91 افق اقتصاد
