وضعیت نگران‌کننده امنیت اطلاعات دولت الکترونیک
طرح صیانت جلوی حملات سایبری را میگیرد؟
شکوفه حبیب‌زاده
در شرایطی که شائبه یک حمله گسترده سایبری به سامانه سوخت‌رسانی کشور قوت گرفته، بیم آن می‌رود که دیگر زیرساخت‌های کشور نیز از نظر امنیت اطلاعات دچار ضعف باشند.
به گزارش بورسان، حالا در همین گیر و دار نگرانی‌ها، برخی ادعا می‌کنند که اگر طرح صیانت اجرایی شود، این مشکلات نیز مرتفع خواهد شد، موضوعی که رد پایی در واقعیت ندارد و حملات اخیر سایبری به کشور برای سیستم‌هایی رخ داده که از اساس به اینترنت متصل نیستند.
در حال حاضر بسیاری از افراد شایسته در حوزه آی‌تیز و امنیت شبکه به دلیل عدم شایسته‌سالاری در این حوزه از کشور خارج شده‌اند و با فرار مغزها در این بخش، از منظر نیروی انسانی نیز به مرور دچار مشکل می‌شویم و حتی با از بین رفتن عرق وطنی در این افراد که قطعا ریشه در برخورد سیستم داخل کشور با آنها دارد، ممکن است فعالیت‌هایی در خارج از کشور داشته باشند که بعضا به ضرر کشور تمام شود.
وضعیت نگران‌کننده امنیت اطلاعات کشور
در همین رابطه مجتبی توانگر، یک نماینده مجلس که با طرح صیانت از فضای مجازی مخالف است در توئیتی به آن اشاره کرده و نوشته است: «اطلاعات نگران‌کننده‌ای از وضعیت امنیت اطلاعات کشور به گوش می‌رسد، شایع است که زیرساخت انتقال داده‌های چند سامانه حیاتی کشور برروی ماهواره یکی از رقبای منطقه‌ای قرار دارد. سهل‌انگاری، غفلت یا نفوذ در حفاظت سایبری کشور باید ریشه‌یابی و رفع گردد.»
بسترهای حیاتی کشور به اینترنت متصل نیست
او یادآور می‌شود:«در شرایطی‌که سامانه‌های حیاتی کشور بر روی وب یا اینترنت نیستند برخی افراد با اغراض نامعلوم دغدغه‌ای به‌جز محدودسازی دسترسی و استفاده مردم و کسب‌وکارها از اینترنت ندارند و با طرح موضوعاتی مثل پهنای باند خارجی آدرس غلط مخابره می‌کنند. اینترنت را رها کنید و به امنیت کشور برسید.»
این تأکید از آنجایی نشئت میگیرد که بسیاری از مدافعان طرح صیانت، امنیت را ملاک اصلی اجرایی کردن این طرح می‌دانند، درحالی‌که برای حفاظت از آن باید جایی دیگر را جست‌وجو کنند و دست از بهانه‌تراشی بردارند.
دفاع از طرح صیانت به‌عنوان تضمین‌کننده امنیت سایبری؟
این ادعاها سبب شد تا این موضوع به یک دغدغه جدی بدل شود. ویس کرمی، دبیر کمیسیون مشترک طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در مجلس یازدهم در مواجهه با این پرسش که باتوجه به اینکه خرابکاری سایبری اخیر درحالی رخ داده که سیستم سوخت‌رسانی یک شبکه اختصاصی است و به اینترنت ارتباطی ندارد، آیا این نشان‌دهنده این نیست که طرح صیانت اساسا بی‌مورد است گفت:«این ادعا مثل این است که بگویم دشمن یک تانک ما را در جنگ زده است، پس دیگر نیاز به استفاده از تانک نداریم. همین که مردم می‌بینند که در این حیطه دشمن می‌تواند به کشور ضربه بزند، نشان می‌دهد که ما باید به آن قسمت‌هایی که مربوط به دفاع سایبری و قوانینی که تضمین‌کننده آن باشد، اهمیت ویژه دهیم.»
«در شرایطی‌که سامانه‌های حیاتی کشور بر روی وب یا اینترنت نیستند برخی افراد با اغراض نامعلوم دغدغه‌ای به‌جز محدودسازی دسترسی و استفاده مردم و کسب‌وکارها از اینترنت ندارند و با طرح موضوعاتی مثل پهنای باند خارجی آدرس غلط مخابره می‌کنند. اینترنت را رها کنید و به امنیت کشور برسید.»
آیا طرح صیانت مانع از حملات سایبری است؟
در همین رابطه با کیوان نقره‌کار، کارشناس فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با «بورسان» با رد ارتباط این نوع حملات با طرح صیانت، تصریح کرد: «ما حتی اگر طرح صیانت را هم اجرایی کنیم که امیدوارم چنین اتفاقی رخ ندهد، بازهم با این حملات روبرو خواهیم شد، زیرا مشکل اصلی در امنیت شبکه است که اکنون با چالش جدی در آن روبرو هستیم.»
خطر جدی در امنیت دولت الکترونیک
نقره‌کار با اشاره به تلاش برای برقراری شبکه ملی اطلاعات با اهدافی چون توسعه دولت الکترونیک می‌گوید: «اگر می‌خواهیم در زمینه دولت الکترونیک و ارائه خدمات ارزان و سریع و امن در کشور درست گام برداریم، اگر نتوانیم در وهله نخست امنیت آن را تأمین کنیم، دچار خسران جدی خواهیم شد و اکنون این خطر به‌صورت جدی وجود دارد.»
به گفته او، ما به جای آنکه اولویت را بر صیانت از فضای مجازی بگذاریم، در وهله اول باید اولویت را بر برقراری امنیت در حوزه توسعه دولت الکترونیک و بسترهای موجود روی آن بگذاریم که اکنون نگرانی‌های جدی را ایجاد کرده است.
ریشه‌یابی علل اثرگذاری حملات سایبری
او با بیان اینکه حملات سایبری ذیل جنگ نرم در دنیا گسترش قابل توجهی داشته و این حملات در حال جایگزین شدن با جنگ سخت است، گفت: کشورهایی با یکدیگر اختلاف دارند، حتی اگر در نگاه سیاسی رسانه‌ها با یکدیگر ارتباطات خوبی دارند، اما ممکن است در پس پرده جنگ نرم را با یکدیگر داشته باشند که بخشی از آن مربوط به حملات سایبری است. در این میان، تضاد منافعی که بین ایران و کشورهای صاحب تکنولوژی وجود دارد، هم از منظر رقابت‌های اقتصادی (عربستان) و سیاسی (آمریکا و اسرائیل) سبب می‌شود تا در معرض حملات سایبری قرار بگیریم که به سیاست‌های کلان نظام و دولت بازمی‌گردد که باید هشیاری کافی در این زمینه وجود داشته باشد اگر می‌خواهیم از این منظر آسیب‌های کمتری ببینیم.»
این کارشناس فناوری اطلاعات در ادامه می‌افزاید: «از سویی دیگر خود فناوری نیز می‌تواند از زیرساخت‌های قدرتمندی برخوردار نباشد. سخت‌افزارها، ارتباط بین دستگاه‌های مختلف و همچنین مجموعه‌هایی که متولی امنیت در سطح کلان هستند و در هر سازمان وجود دارند هرچند ممکن است که شبکه‌های داخلی خود را داشته باشند و به اینترنت متصل نباشند، اما بازهم می‌توانند در معرض خطر قرار گیرند.»
چرا در معرض خطر جدی قرار داریم؟
او با تأکید بر اینکه ممکن است زیرساخت‌های امنیتی کشور دچار مشکل باشند، ادامه می‌دهد: «این بخش هم از لحاظ سخت‌افزار و هم از منظر نیروی انسانی در کشور از توانمندی کافی برخوردار نیست.»
نقره‌کار در توضیح مشکلات سخت‌افزاری می‌گوید: «ما در تحریم‌ها نتوانسته‌‌ایم که بسیاری از سیستم‌ها را به‌روز خریداری کرده یا حتی از خود صاحبان تکنولوژی خریداری کنیم. این گمانه وجود دارد که ممکن است خریداری تجهیزات و فناوری از کشورهای دیگر هم با باگ‌هایی همراه باشد و محتمل است هرچند که این کشورها وارد عرصه تکنولوژی هم شده باشند (مانند چین) در ماجرای حملات سایبری دخیل باشند، زیرا سوابق نگران‌کننده‌ای در این زمینه‌ها وجود دارد.»
این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه در زمینه نیروی انسانی ایران دانش کافی دارد، می‌افزاید: «به دلیل عدم شایسته‌سالاری در کشور و عدم ترتیب مناسب نیروی انسانی در حوزه امنیت، وقتی با تجهیزات ضعیف و افراد ناکارآمد روبرو می‌شویم، قطعا با چنین مشکلاتی روبرو خواهیم شد. در حال حاضر بسیاری از افراد شایسته در حوزه آی‌تیز و امنیت شبکه به دلیل عدم شایسته‌سالاری در این حوزه از کشور خارج شده‌اند و با فرار مغزها در این بخش، از منظر نیروی انسانی نیز به مرور دچار مشکل می‌شویم و حتی با از بین رفتن عرق وطنی در این افراد که قطعا ریشه در برخورد سیستم داخل کشور با آنها دارد، ممکن است فعالیت‌هایی در خارج از کشور داشته باشند که بعضا به ضرر کشور تمام شود.»
هفته اول آبان/ شماره 100 افق اقتصاد
