مد پایدار؛ انقلاب زیست‌ماده جایگزینی برای پوست و خز
مترجم: آیدا صفری- غزاله جعفری
- نوآوران در سراسر جهان با به کارگیری منابع طبیعی، دانش سنتی و تکنیک‌های بیوتکنولوژی پیشرفته در جهت توسعه مواد پایدار برای صنعت مد، جایگزین کردن خز، چرم و پوست، و کاهش اثرات یکی از آلاینده‌ترین صنایع جهان، در حال دستیابی به نتایج الهام‌بخشی هستند.
- اگرچه شرکت‌هایی از این دست همچنان نمایانگر بخش کوچکی از زنجیره جهانی نساجی هستند، با این حال، بین سال‌های 2017 تا 2019 رشد پنج برابری داشته‌اند. مدیران شرکت‌های پوشاک که اخیرا مورد بررسی قرار گرفتند، بیان می‌کنند که امیدوارند تا سال 2025 حداقل نیمی از محصولات خود را با استفاده از چنین موادی تهیه کنند.
- این تغییر در ذهنیت تولید و شرکت ناشی از عوامل متعددی است. از جمله این عوامل می‌توان به فشار فعالان حقوق حیوانات و سازمان‌های محیط‌زیست، همراه با تقاضای مصرف‌کننده که با شدت گرفتن بحران‌های اقلیمی و زیست‌محیطی صورت می‌گیرد، اشاره کرد.
- کارمن هیجوسا، طراح مد می‌گوید، اگر بخواهیم صنعت مد را از یکی از آلاینده‌ترین صنایع به صنعتی متحول کننده، احیاکننده و انسانی‌تر تبدیل کنیم که محیط زیست و افرادی را که در زنجیره تامین پیچیده خود با آن سر و کار دارند مورد توجه قرار می‌دهد، مواد پایدار بسیار حیاتی هستند.
در دنیای به هم پیوسته کنونی، منسوجاتی نظیر چرم تهیه شده از پوست گاو و پشم چیده شده از گوسفند به منبع جدی جنگل‌زدایی، سایر اثرات نامطلوب بهره‌وری از زمین، از دست دادن تنوع زیستی و تغییرات آب و هوایی تبدیل شده‌اند. این در حالی است که مزارع تولید خز (تهیه پوست از حیوانات ذبح‌شده نظیر راسو، روباه، سگ، راکون و سایر حیوانات وحشی که در قفس نگه‌داری می‌شوند) به خطر زیستی اصلی برای سلامت انسان تبدیل شده‌اند – تهدیدی که توسط ریسکی که مزارع تولید خز برای شیوع بیماری‌های مشترک بین انسان و دام مانند کووید 19 در زمان حال و آینده به همراه دارد، مورد تاکید قرار می‌گیرد.
اما در آینده‌ای نه چندان دور، زیست‌ماده‌هایی که از برگ‌های گیاهان، پسماند میوه‌ها و میکروارگانیسم‌های رشدیافته در آزمایشگاه ایجاد می‌شوند ممکن است جایگزین منسوجات مشتق شده از حیوانات – از جمله چرم، خز، پشم و ابریشم – شود. این امر در ابتدا در مقیاسی کوچک اما رو به گسترش و در نهایت در مقیاسی جهانی صورت می‌گیرد.
در واقع، این روند به خوبی در حال انجام است. در کمتر از یک دهه، ده‌ها استارت‌آپ شکل گرفته‌اند که مجموعه‌ای از زیست‌ماده‌هایی را توسعه داده‌اند که علاوه بر حذف استفاده از محصولات حیوانی، شیوه‌های پایدار را در زنجیره‌های تولید خود گنجانده‌اند.
تمامی شرکت‌های نساجی که عمدتاً در اروپا و ایالات متحده مستقر هستند، به طور کامل به اهداف خود دست نیافته‌اند. با این حال، آنها همچنان به آزمایش و کار در جهت دستیابی به یک الگوی جدید در صنعت مد ادامه می‌دهند. در بین اکتشافات نویدبخش می‌توان به چرم وگان (چرم گیاهی) که از میسلیوم (بخش نخ مانند قارچ) و پوست‌های عجیبی که از کاکتوس و برگ‌های آناناس، پوست و دانه‌های انگور، آب سیب، ساقه موز و آب نارگیل تهیه شده است، اشاره کرد. منسوجات جدیدی نیز وجود دارند: آنهایی که بر پایه جلبک‌ها هستند و می‌توانند به عنوان مخزن‌های کربن عمل کنند و همچنین ابریشم وگان که از پوست پرتقال تهیه شده است.
همه اینها بخشی از یک تحول نویدبخش در نساجی پایدار است که این پتانسیل را دارد تا مشتریانی که به سرعت و به شدت طبق مد پیش می‌روند را با لباس‌هایی شیک بیاراید.
طبق گزارش “بایدهای جدید مد: تامین پایدار در مقیاس” که در سال 2019 توسط شرکت مشاوره‌ای مک‌کینزی اند کمپانی مورد بررسی قرار گرفت. امروزه مواد پایدار تنها نمایانگر بخش کوچکی از تولید مد در سراسر جهان هستند، اما این گزارش، طی 2 سال گذشته افزایش پنج برابری خیره‌کننده‌ای را به ثبت رسانده است.
74 شرکت از این دست در گزارش “وضعیت صنعت: مواد نسل بعدی” لیست شده است. این گزارش سال گذشته توسط سازمان غیر انتفاعی Material Innovation Initiative (MII) که مقر آن در کالیفرنیا است و موادی را که مستقیما از حیوانات تهیه نمی‌شوند ترویج می‌کند، منتشر شد. 42 شرکت از شرکت‌های لیست شده، از سال 2014 تأسیس شده‌اند. اگرچه تعداد شرکت‌ها از این مقدار نیز بیشتر است. برای مثال، شرکت‌هایی نظیر Post Carbon Lab در بریتانیا،Chip[s] Board در بریتانیا، و SeaWear در این لیست قرار نگرفتند.
این شرکت‌های چند رشته‌ای- که طراحان، زیست‌شیمی‌دان‌ها، مهندسان ژنتیک و مواد، زیست‌شناسان، و متخصصان نساجی را به کار می‌گیرند- علاوه بر اینکه منسوجات، پوشاک، و لوازم جانبی را برای تولیدکنندگان فراهم می‌کنند، با برندهای بزرگ مد نیز همکاری می‌کنند تا تحقیقات و مقیاس دستاوردهای خود را بیشتر توسعه دهند. جوایزی که توسط شرکت‌های خوشه‌ای مانند H&M و Kering Group فراهم می‌شود، برای پروژه‌هایی که در مراحل اولیه خود هستند کمک‌های مالی و پشتیبانی فنی ارائه می‌دهند.
پیامدهای زیست‌محیطی مد پایدار
سیر تکاملی زیست‌ماده‌های پایدار در واقع تا حد زیادی پاسخی به نیاز به کاهش اثرات زیست‌محیطی صنعت مد، به عنوان یکی از بدترین آلاینده‌های جهانی است. طبق اظهارات بنیاد الن مک آرتور، صنعت مد نسبت به مجموع پروازهای بین‌المللی و حمل و نقل دریایی، کربن بیشتری در جو منتشر می‌کند. این صنعت، 10٪ از انتشار کربن جهان و همچنین 20% از آلودگی آب‌ها را در سراسر جهان که ناشی از رنگرزی پارچه است، تشکیل می‌دهد.
این صنعت، همچنین به جنگل‌زدایی در آمازون دامن می‌زند. سهم جنگل آمازون در تولید چرم کشور برزیل از سال 2000 که تنها 7 درصد بود در حال رشد بوده و در سال 2010 به 27% و در سال 2020 به 43% افزایش یافته است.
بر اساس پژوهشی که در ماه نوامبر توسط شرکت غیر دولتی slow factory منتشر شد، بیش از 100 برند در سراسر جهان “در حال همکاری با تولیدکنندگان و کارخانه‌های چرم‌سازی هستند که توسط شرکت‌هایی که در زمین‌های جنگل‌زدایی شده آمازون گاوهایی را پرورش می‌دهند، تامین می‌شوند.” در بین این برندها، می‌توان به برند رالف لورن، تامی هیلفیگر، پرادا، نایکی، زارا، اچ اند ام، لوئی ویتون، کواچ و توری برچ اشاره کرد.
دباغ‌خانه‌ها باید از بخشی از فرآیند صنعتی خود که طی آن از تجزیه چرم تازه ساخته شده و با تغییر ساختار پروتئینی آن با استفاده از یک کوکتل شیمیایی قوی که حاوی مواد سرطان‌زای انسانی از جمله فرمالدئید و رنگ‌های آزو است خودداری کنند./ترجمه اختصاصی افق اقتصاد برگرفته از سایت mongabay
