مد پایدار؛ جایگزین‌‌‌های گیاهی و دریایی برای چرم و پارچه
مترجم: آیدا صفری- غزاله جعفری
الیاف آناناس
در سال 1993 کارمن هیجوسا طی بازدیدی از یک کارخانه‌‌‌‌ی دباغی در فیلیپین، بر ایده جایگزینی چرم مصمم‌تر شد. حین اقامت در فیلیپین یک طراح اسپانیایی او را از سنتی محلی و قدیمی مد مطلع ساخت: استفاده از الیاف آناناس جهت ساخت منسوجات دستبافت. پس از انجام تحقیقات، هیجوسا در سال 2013 یک استارتاپ با نام ananas anam در لندن تاسیس کرد. هیجوسا سال بعد و در 62 سالگی دکترای خود را اخذ کرد. ماحصل سفر و تحقیقات او، پیناتِکس، پارچه‌ای ساخته شده از ضایعات و برگ‌‌های آناناس همراه با مارک تجاری است که پیشتر در دهه‌‌‌‌ی 80 نیز فروخته می‌شد.
هیجوسا اظهار کرد: اگر بخواهیم صنعت مد که یکی از آلاینده‌ترین صنایع جهان است را به صنعتی تولیدکننده، احیاکننده، انسانی، دوستدار طبیعت و افرادی که در زنجیره‌‌‌‌ی تامین آن دخیل هستند؛ تبدیل کنیم، مواد پایدار یکی از کلیدی‌ترین نکاتی هستند که باید مدنظر داشته باشیم. و این مسئولیت ما به عنوان طراح تولیدکننده‌‌‌‌ی مواد است که سیستم‌های حال حاضر را جوری توسعه دهیم که این تغییر را میسر می‌سازد.
البته مادامی که محصول نهایی آن 50 درصد بر پایه مواد زیستی و 50 درصد دیگر از رزین مبتنی بر نفت که برای تقویت مواد اعمال می‌شود؛ تشکیل شده باشد، پیناتکس همچنان چالشی جهت غلبه پیش روی خود دارد. Ananas Anam در حال حاضر با یک شرکت شیمیایی برای ساخت پوششی کاملاً زیست محیطی همکاری می‌کند.
استفاده از الیاف موز برای تولید لباس
پس از کار با الیاف پنبه، کنف و بامبو ارگانیک، شرکت مد سوئیسی QWSTION با abaca، گیاهی از خانواده موز که بومی فیلیپین است و دارای الیافی قویست، آشنا شد. هانس شونگر، مدیرعامل و یکی از بنیانگذاران QWSTIONمی‌گوید: مردم بومی از این الیاف در دهه‌‌‌‌ی 1500 و پیش از ورود اروپایی‌‌‌ها، برای تولید لباس و منسوجات استفاده می‌کردند.
طبق گفته‌‌‌‌ی شونگر، آباکا با استفاده از پرماکالچر تولید می‌شود، پس به جای اینکه به‌عنوان یک گیاه تک‌کشت وجود داشته باشد، در محاصره سایر گونه‌های گیاهی رشد می‌کند. اغلب میان درختان کاکائو و گیاهان بزرگتر که سایه می‌اندازند، یافت می‌شود. از ساقه‌های جانبی گیاه موز برای استخراج مواد خام استفاده شده از این رو این گیاه به مدت 30-40 سال به رشد خود ادامه می‌دهد.
سه سال تحقیق و همکاری با یک متخصص نخ و همچنین یک تولیدکننده نساجی ساکن تایوان منجر به تشکیل و راه‌اندازی bananatex در سال 2018 شد. شونگر عنوان می‌کند: علاوه بر زیورآلاتی که پیشتر با مواد زیست تخریب‌پذیر ساخته شده و در فروشگاه‌های شاخص QWSTION به فروش می‌رسد، سایر برندها و شرکای خرده‌فروش در حال تولید و بررسی نمونه‌های اولیه خود با استفاده از منسوجات مشتق شده از آبکا هستند که برخی از این محصولات احتمالاً به زودی در دسترس مصرف‌کنندگان قرار خواهند گرفت.
این شرکت همچنین در حال انجام آزمایشات رنگرزی و جایگزین کردن باکتری به عنوان فاکتوری برای چاپ دیجیتال است؛ روشی که برای ساخت کیف های دستی نیز استفاده می‌شود. وی افزود: ما سعی می‌کنیم از کم ضررترین رنگ‌هایی که در مقادیر صنعتی موجود است استفاده کنیم. با این حال، رنگرزی مقوله‌ای است که قطعاً نیاز بهبود و پیشرفت است. در واقع رنگ‌های نساجی شیمیایی مصنوعی، سابقه‌‌‌‌‌ی بسیار بدی به‌عنوان آلاینده‌ها دارند.
مسئله دیگری که bananatex و شرکت‌های دیگر با آن مواجه هستند، تاثیرات زیست محیطی ناشی از زنجیره تامین مُد جهانی‌ست. مثلا bananatex که مواد اولیه‌‌‌‌ی محصولاتش از فیلیپین تامین می‌شود، برای پردازش به تایوان فرستاده شده و سپس در چین تولید می‌شود و در نهایت برای فروش در مغازه یا بصورت آنلاین به اروپا می‌رسد. این گردش جهانی گازهای گلخانه‌ای زیادی تولید می‌کند.
به گفته شنوگر در اقتصاد جهانی و در صنعت نساجی که یکی از جهانی‌ترین اقتصادهاست، بهترین کار تولید و عرضه محصول نهایی در نزدیکی جاییست که مواد اولیه یافت می‌شود. به همین خاطر، bananatex با ایده‌‌‌‌ی ساخت زنجیره تولید کوتاه در آسیا ایجاد شده است. اما برخی موارد و برخی نقطه نظرها باید جابجا شوند. گاهی اوقات نگاهی نزدیکتر و دقیق‌تر حقایق غیرمنتظره‌ای را افشا می‌کنند: انتقال یک کوله‌پشتی بوسیله کشتی از هنگ‌کنگ به هامبورگ co2 کمتری نسبت به انتقال آن بوسیله کامیون از پرتقال به هنگ‌کنگ، تولید می‌کند.
دریا منبعی برای صنعت مد
مایک آلن، دانشیار کالج علوم زیست محیطی و زندگی در دانشگاه اکستر بریتانیا می‌گوید که گونه‌های اقیانوسی نیز در حال تبدیل شدن به منبعی از پارچه‌های پایدار هستند.
آلن به Mongabay گفت که «میکروب‌های دریایی… بیش از یک میلیارد سال قبل، پیش از تکامل در خشکی، در اقیانوسها تکامل یافته‌اند. به همین دلیل، اقیانوسها مملو از تنوع متابولیکی هستند که میتواند راه حلهایی را برای بسیاری از مشکلات فعلی و آتی ما ارائه دهد. شما از یک مشکل نام ببرید، میکروبی وجود دارد که میتواند به غلبه بر آن کمک کند.»
این بیوتکنولوژیست دریایی درباره مزیت‌های روش‌های بیولوژیکی تولید نسبت به روش‌های سنتی‌تر توضیح داد و گفت که فرآیندهای فیزیکی (تولید) معمولاً انرژی زیادی (گرما و فشار) می‌طلبد، در حالی که فرآیندهای شیمیایی متکی به مواد مصنوعی کالاهای فلهای [که ممکن است سمی باشند] هستند. در نتیجه، منسوجات مد، در ماهیت خود محدود شدهاند.
آلن ادامه داد، از طرف دیگر راه‌حلهای بیولوژیکی مواد معمولا هوشمندتر هستند. آنها موجودات زنده را برای انجام این کار سخت با ورودی انرژی کمتری در تولید بکار میگیرند و دارای خواصی هستند که میتوانید آنها را برای کاربرد خاص مد نظر خود کنترل و مهندسی کنید. استحکام، چسبندگی، تجزیهپذیری زیستی، مقاومت در برابر آب، ضد میکروبی، رنگ، لومینسانس، فلورسانس، خود تمیز شونده، خود ترمیم شونده، خود روشنایی؛ این گونه شما فقط با تخیل خود محدود میشوید./ترجمه اختصاصی افق اقتصاد
